Οι οδηγίες εμβολιασμού αλλάζουν ανάλογα με τις ανάγκες της ανθρωπότητας ενώ η επιστημονική κοινότητα έχει μπει σε ένα αγώνα δρόμου να εξελίξει όσο το δυνατόν περισσότερο την αποτελεσματικότητά τους έναντι κάθε νέας απειλής για τη δημόσια Υγεία.
Η ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΕΦΙΚΤΗ
Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της επιστήμης τον 20ο αιώνα ήταν η ανακάλυψη των εμβολίων. Τα εμβόλια τα προηγούμενα έτη βοήθησαν στην πρόληψη και αντιμετώπιση σοβαρών νόσων όπως ευλογιά, πολιομυελίτιδα, φυματίωση, ιλαρά, κοκύτης, μηνιγγίτιδα, κ.α. Τα νεότερα έτη η ανακάλυψη εμβολίων έσωσε τον πλανήτη από την πανδημία του κορονοϊού ενώ αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά ο έρπητας ζωστήρας, ο RSV, ο HPV κ.λπ. Η νέες μελέτες ωστόσο έχουν εστιάσει στο κατά πόσο τα εμβόλια μπορούν να φανούν σωτήρια στην αντιμετώπιση κάποιων μορφών καρκίνου. Η Εβδομάδα Εμβολιασμών 2025, που εορτάστηκε από τις 24 έως τις 30 Απριλίου και σε ευρωπαϊκό επίπεδο από τις 27 Απριλίου έως τις 3 Μαΐου, αναδεικνύει τη σημασία της πρόληψης μέσω του εμβολιασμού για την προστασία της ατομικής και δημόσιας
υγείας. Με το σύνθημα «Η Ανοσοποίηση για όλους είναι Ανθρώπινα Εφικτή / Immunization for all is Humanly Possible» (Π.Ο.Υ.), τονίζεται το δικαίωμα όλων των ανθρώπων στην πρόσβαση σε ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια. Στην Ελλάδα, το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων 2025 περιλαμβάνει 16 εμβόλια που στοχεύουν στην πρόληψη σοβαρών νοσημάτων. Οι γονείς καλούνται να ενημερώνονται τακτικά για τις απαιτούμενες δόσεις και να φροντίζουν για την έγκαιρη κάλυψη των παιδιών και των εφήβων τους, εξα–σφαλίζοντας την αποτελεσματική προστασία τους. Ταυτόχρονα, ο εμβολιασμός των ενηλίκων αποτελεί βασικό πυλώνα πρόληψης.
Εμβόλια όπως αυτά κατά της εποχικής γρίπης, του πνευμονοκόκκου, του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού, του έρπητα ζωστήρα και της ηπατίτιδας Β, προστατεύουν τις ευπαθείς ομάδες και μειώνουν τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα από λοιμώδη νοσήματα.
ΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΔΟΤΙΚΑ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας – ΠΟΥ υπολογίζει ότι μόνο με τα βασικά εμβόλια τα τελευταία 50 χρόνια σώθηκαν 154 εκατομμύρια άνθρωποι, περίπου 6 άτομα το λεπτό, και μειώθηκε η βρεφική θνησιμότητα 40%. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Παιδιατρικής-Λοιμωξιολογίας στην Α’ Παιδιατρική Κλινική του νοσοκομείου Παίδων Αγία Σοφία, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παιδιατρικών Λοιμώξεων ΕΛΕΠΛ, Αθανάσιος Μίχος τα εμβόλια αποτελούν μία από τις πλέον οικονομικά αποδοτικές επενδύσεις για το σύστημα υγείας, αφού όπως έχει υπολογισθεί στη χώρα μας, για κάθε 1 ευρώ που δαπανάται η κοινότητα κερδίζει 8-20 ευρώ. Επιπλέον, για κάθε ηλικιακή χρονιά εμβολιασμού προλαμβάνονται 274.000 κρούσματα λοιμώξεων, 208 θάνατοι, 5.680 έτη ζωής, και εξοικονόμηση 32 και 195 εκατομμυρίων ευρώ άμεσου και έμμεσου κόστους αντίστοιχα. Επιπλέον, πρόσφατη μελέτη σύμφωνα με το ΣΦΕΕ, δείχνει ότι η ορθή εφαρμογή του εμβολιαστικού προγράμματος Παιδιών-Εφήβων μπορεί να αποσοβήσει σε ετήσια βάση σχεδόν 289.000 κρούσματα, 266 θανάτους και την απώλεια 7.470 ετών ζωής,. Επιπλέον, η υλοποίηση του συσχετίστηκε με ετήσια εξοικονόμηση σχεδόν €213 εκατομμυρίων. Συγκεκριμένα, για κάθε 1€ που επενδύεται στο παιδιατρικό ΕΠΕ, εξοικονομούνται 3,11€ όσον αφορά το άμεσο κόστος και 8,67€ όσον αφορά το συνολικό κόστος.
ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΑΛΛΑΓΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ
Τα εμβόλια συμβάλλουν καθοριστικά στην πρόληψη και στην προστασία από τα λοιμώδη νοσήματα ωστόσο, όπως τονίζει η Δρ. Μαρία Σακουφάκη, πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Επισκεπτών Υγείας (ΠΣΕΥ/ΝΠΔΔ), τα ποσοστά του εμβολιασμού έναντι της γρίπης είναι μειωμένα σε σχέση με την περίοδο 2023-2024, ενώ η πτώση του ποσοστού εμβολιασμού των επαγγελματιών υγείας για το ίδιο νόσημα είναι ανησυχητική. Την ίδια ώρα φαίνεται ότι η πρακτική του εμβολιασμού στα φαρμακεία δεν λειτούργησε καθώς ούτε τα ποσοστά εμβολιασμού αυξήθηκαν αλλά κυρίως οι πολίτες δεν έλαβαν το κατάλληλο εμβόλιο σύμφωνα με τις συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών. Σύμφωνα με την ίδια, είναι αναγκαία η ανάπτυξη εμβολιαστικής κουλτούρας. Όπως είπε, 1 στους 3 ενήλικες θα νοσήσει κάποια στιγμή από έρπητα ζωστήρα με το 30% να αναπτύσσει μεθερπητική νευραλγία ή και δυνητικά σοβαρές επιπλοκές και παρ όλα αυτά η εμβολιαστική κάλυψη αυτή τη στιγμή είναι λίγο πιο πάνω από το 12% σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα. Χαμηλή είναι επίσης η εμβολιαστική κάλυψη και για πνευμονιόκοκκο, ενός βακτηρίου που δημιουργεί σοβαρές και επικίνδυνες για την υγεία ασθένειες όπως πνευμονία, μηνιγγίτιδα, βακτηριαιμία, μέση ωτίτιδα κ. α. ενώ απογοητευτική είναι και η εμβολιαστική κάλυψη για τον ΗPV, ένα εμβόλιο που προστατεύει από 6 διαφορετικές μορφές καρκίνου και κονδυλώματα, η οποία κατ εκτίμηση είναι στο 54% για τα κορίτσια και 30% για τα αγόρια.
ΣΟΒΑΡΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΣ
«Ο εμβολιασμός αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές επενδύσεις στον τομέα της υγείας, θεμέλιο μιας υγιούς κοινωνίας και ακρογωνιαίο λίθο του συστήματος πρωτοβάθμιας υγειονομικής φροντίδας. Συνιστά μία από τις πιο αποτελεσματικές δημόσιες υγειονομικές παρεμβάσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας» σύμφωνα με τον Dr Joao Breda, επικεφαλής του γραφείου του Π.Ο.Υ. για την Ποιότητα της Φροντίδας και την Ασφάλεια των Ασθενών στην Αθήνα, ειδικό απεσταλμένο του Περιφερειακού Διευθυντή του Π.Ο.Υ. Ευρώπης και επικεφαλής του Γραφείου του Π.Ο.Υ. στην Ελλάδα. Ωστόσο, όπως εξηγεί, ο εμβολιασμός εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σοβαρές αντιστάσεις στην Ευρώπη, όπως αποτυπώνουν ορισμένα ανησυχητικά στατιστικά δεδομένα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δραματική αύξηση των κρουσμάτων ιλαράς, που καταγράφουν τον υψηλότερο αριθμό των τελευταίων 25 ετών. Για την Ελλάδα είπε, ότι παρότι παραμένει σταθερός υποστηρικτής του εμβολιασμού, δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού. «Αναμφίβολα, έχουμε ακόμη σημαντικό έργο μπροστά μας, έργο που απαιτεί ολοκλήρωση, ενώ ταυτόχρονα είναι ζωτικής σημασίας να προστατεύσουμε τα κεκτημένα μας. Είναι επιτακτική ανάγκη να επενδύσουμε στη συστηματική συλλογή και ανάλυση δεδομένων, δίνοντας προτεραιότητα σε στρατηγικές και αποτελεσματικές παρεμβάσεις. Προάγοντας την εκπαίδευση και εγγραμματοσύνη στον τομέα της υγείας, μπορούμε να επικεντρωθούμε στις ευάλωτες ομάδες, όπως τα παιδιά, τα άτομα με χαμηλό εισόδημα και οι ‘Έλληνες και Ελληνίδες που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές. Αξιοποιώντας, παράλληλα, πλήρως τις υποδομές πρωτοβάθμιας και κοινοτικής υγειονομικής φροντίδας να ενισχύσουμε τη συνολική εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού» τονίζει ο Dr. Breda.
ΔΟΚΙΜΗ ΕΜΒΟΛΙΩΝ ΧΩΡΙΣ ΨΥΓΕΙΟ
Ένα πρωτοποριακό εμβόλιο που δεν απαιτεί ψύξη εισήλθε στην πρώτη του κλινική δοκιμή στο Σαουθάμπτον, προσφέροντας μια ματιά σε ένα μέλλον χωρίς περιορισμούς της ψυχρής αλυσίδας. Το εμβόλιο, SPVX00, προστατεύει από τον τέτανο και τη διφθερίτιδα και παραμένει σταθερό σε θερμοκρασία δωματίου για έως και 18 μήνες. Δοκιμάζεται στο Κέντρο Κλινικής Έρευνας του NIHR στο Σαουθάμπτον, με επικεφαλής τον καθηγητή Saul Faust και τη Δρ. Karen O’Hanlon, με τον πρώτο συμμετέχοντα να έχει ήδη εγγραφεί αυτόν τον μήνα. Εάν είναι επιτυχές, αυτό θα μπορούσε να σηματοδοτήσει ένα σημείο καμπής στον τρόπο διανομής και αποθήκευσης των εμβολίων, μειώνοντας δραματικά το κόστος, τις εκπομπές και τα εμπόδια παράδοσης. Με τα αποτελέσματα να αναμένονται έως το τέλος του 2025 και τις φιλοδοξίες για παγκόσμια κυκλοφορία έως το 2027, το έργο χαιρετίζεται ως πιθανό «να αλλάξει τα δεδομένα» από τους υγειονομικούς υπαλλήλους του Ηνωμένου Βασιλείου. Θα μπορούσε αυτή να είναι η καινοτομία που θα τερματίσει επιτέλους την εξάρτηση από τα εμβόλια από την ψυχρή αλυσίδα, ειδικά στα μέρη που την χρειάζονται περισσότερο;
ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ 27 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΜΒΟΛΙΑ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψε νέα σύμβαση με την Seqirus UK Ltd για την εξασφάλιση έως και 27,4 εκατομμυρίων δόσεων του εμβολίου γρίπης «Foclivia». Υπογεγραμμένη μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Προστασίας των Περιφερειών (DG HERA), η συμφωνία καλύπτει 17 χώρες της ΕΕ και αποτελεί μέρος της στρατηγικής ετοιμότητας για πανδημίες του μπλοκ. Το «Foclivia» έχει σχεδιαστεί για χρήση μόλις κηρυχθεί επίσημα μια πανδημία γρίπης από τον ΠΟΥ ή την ΕΕ. Η 4ετής συμφωνία μπορεί να παραταθεί δύο φορές, κατά ένα έτος η καθεμία. Ακολουθεί προηγούμενες συμφωνίες κοινής προμήθειας, ενισχύοντας τη δέσμευση της Ευρώπης για μια ισχυρότερη αντίδραση σε κρίσεις στον τομέα της υγείας. Το ερώτημα ωστόσο που τίθεται είναι αν θα μπορούσε αυτή η σύμβαση να σηματοδοτήσει ένα νέο πρότυπο για την ετοιμότητα για πανδημίες στην Ευρώπη.
ΚΕΝΑ ΣΤΟΝ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ
Αύξηση των κρουσμάτων ιλαράς καταγράφει ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση εν μέσω κενών στον εμβολιασμό σύμφωνα με τους ειδικούς. Η ιλαρά, μια από τις πιο μεταδοτικές ιογενείς ασθένειες, επανεμφανίζεται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2025, με περίπου 4.500 κρούσματα να έχουν αναφερθεί μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Οι υγειονομικές αρχές προειδοποιούν για πιθανή συνεχιζόμενη αύξηση των λοιμώξεων, ιδίως μεταξύ των μη εμβολιασμένων παιδιών κάτω των πέντε ετών, τα οποία αντιπροσωπεύουν σημαντικό μέρος των πρόσφατων κρουσμάτων. Η επιδημία ακολουθεί μια ανησυχητική τάση: το 2024 σημειώθηκε ο υψηλότερος αριθμός κρουσμάτων ιλαράς στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία από το 1997, ξεπερνώντας τις 120.000 μολύνσεις.
Παρά τη διαθεσιμότητα ενός αποτελεσματικού εμβολίου, πολλές χώρες της ΕΕ αγωνίζονται να επιτύχουν την κάλυψη εμβολιασμού 95% που απαιτείται για την επίτευξη ανοσίας της αγέλης. Αν και η ιλαρά είναι συχνά μια ήπια ασθένεια, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές και θάνατο. Το 2025, η ΕΕ έχει ήδη καταγράψει θανάτους που σχετίζονται με την ιλαρά, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για επείγουσα δράση δημόσιας υγείας. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ακόμη και χώρες με σχετικά υψηλά εθνικά ποσοστά εμβολιασμού δεν είναι άτρωτες, καθώς οι μη εμβολιασμένες συστάδες εντός των κοινοτήτων παραμένουν σε κίνδυνο.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΟΚΙΜΗ MRNA ΕΜΒΟΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ
Κλινική δοκιμή εξατομικευμένης θεραπείας για τον καρκίνο του πνεύμονα, με τη χορήγηση εμβολίου, ξεκινά στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου. Το εμβόλιο θα χορηγείται σε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα που πληρούν τα ιατρικά κριτήρια στην Κλινική Μοριακής Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η οποία εδρεύει στο Γ.Ν. Παπαγεωργίου και συμμετέχει στην παγκόσμια κλινική μελέτη ανάπτυξης του εμβολίου από διεθνή ομάδα επιστημόνων. Σε συνάντηση εργασίας που πραγματοποιήθηκε στις αρχές Απριλίου 2025 στην Κλινική Μοριακής Ιατρικής, η ερευνητική ομάδα επικέντρωσε στην ενημέρωση της ιατρικής κοινότητας για το πρωτόκολλο του εμβολιασμού, ώστε να γίνει ευρύτερα γνωστή και στους ασθενείς η φιλόδοξη κλινική μελέτη καθώς και η δυνατότητα συμμετοχής τους. Σύμφωνα με την υπεύθυνη της Κλινικής, Ογκολόγο, αναπληρώτρια καθηγήτρια Μοριακής Ιατρικής Σοφία Μπάκα, η κλινική μελέτη, που επικεντρώνεται στην ανάπτυξη και χορήγηση mRNA εμβολίων έναντι του καρκίνου, ανοίγει δρόμους για εμβόλια και για άλλες μορφές καρκίνου. Όπως ανέφερε η κ. Μπάκα, «Το εμβόλιο χορηγείται σε ασθενείς που έχουν λάβει χημειοθεραπεία και ανοσοθεραπεία και στη συνέχεια έχουν χειρουργηθεί για καρκίνο του πνεύμονα, μη μικροκυτταρικό. Στη συνέχεια, οι ασθενείς θα λάβουν ανοσοθεραπεία μαζί με το εξατομικευμένο εμβόλιο». Το εμβόλιο εκπαιδεύει και πυροδοτεί το ανοσοποιητικό σύστημα, προκειμένου αυτό να κινηθεί εναντίον της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου. «Η εξατομικευμένη θεραπεία είναι προς το παρόν διαθέσιμη μόνο για τους ασθενείς που λαμβάνουν μέρος στη συγκεκριμένη κλινική μελέτη. Για περισσότερες πληροφορίες, οι ασθενείς θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με την Κλινική Μοριακής Ιατρικής», διευκρίνισε η κ. Μπάκα.
Πηγη: HealthDaily