Τα δάκρυα μπορεί να είναι σημάδι θλίψης, χαράς και ανακούφισης. Αλλά τι θα γινόταν αν μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν να σωθούν ζωές.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα δάκρυα μπορεί να περιέχουν ζωτικής σημασίας στοιχεία για το τι συμβαίνει βαθιά μέσα στον εγκέφαλο και ότι κάποια μέρα θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους γιατρούς να ανιχνεύουν νωρίτερα όγκους «σε αυτόν.
Στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, η καθηγήτρια Petra Hamerlik ηγείται μιας πρωτοποριακής έρευνας που χρηματοδοτείται από την εκστρατεία Stand Up to Cancer για να διερευνήσει αυτή την εκπληκτική ιδέα.
Ένα «παράθυρο» στον εγκέφαλο
Τα πρώτα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι αλλαγές στο υγρό των δακρύων θα μπορούσαν να ανοίγουν ένα εξαιρετικό «παράθυρο» στον εγκέφαλο, βοηθώντας ενδεχομένως στη διάγνωση μιας νόσου που είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανιχνευθεί.
«Οι όγκοι στον εγκέφαλο συχνά ανιχνεύονται αργά, επειδή τα συμπτώματά τους είναι ασαφή», λέει η καθηγήτρια Hamerlik. «Πρώτο σημάδι μπορεί να είναι ένας πονοκέφαλος ή μια κρίση. Τις περισσότερες φορές, πρόκειται απλώς για έναν έντονο πονοκέφαλο και όχι για όγκο. Όταν όμως πρόκειται για όγκο στον εγκέφαλο, η καθυστέρηση στη διάγνωση μπορεί να προκαλέσει τεράστια ανησυχία στους ασθενείς και να επηρεάσει την ποιότητα της ζωής τους», προσθέτει.
Το κρυφό «φράγμα» του εγκεφάλου
Οι επιστήμονες διερευνούν κάθε είδους τρόπους για την έγκαιρη ανίχνευση καρκίνων, όπως η ανάλυση σωματικών υγρών για βιολογικά στοιχεία. Ορισμένοι καρκίνοι αποβάλλουν κύτταρα ή θραύσματα DNA στο αίμα, το σάλιο ή ακόμα και τα ούρα, και οι ερευνητές αναπτύσσουν τεστ για την ανίχνευση αυτών των σημείων.
Ωστόσο, ο εγκέφαλος παρουσιάζει μια μοναδική πρόκληση. Προστατεύεται από τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, μία βιολογική «ασπίδα» που λειτουργεί ως φίλτρο για να κρατάει μακριά τις βλαβερές ουσίες. Ωστόσο, το κρίσιμο είναι ότι παγιδεύει και μεγάλο μέρος του περιεχομένου του. Αυτό δυσκολεύει τους γιατρούς να βρουν τα βιολογικά στοιχεία που χρειάζονται για να κατανοήσουν τι συμβαίνει στον εγκέφαλο.
Μέχρι να διαφύγει το υλικό του όγκου στην κυκλοφορία του αίματος σε ανιχνεύσιμες ποσότητες, ο καρκίνος έχει συχνά ήδη προχωρήσει.
Για να εντοπίσουν νωρίτερα τους όγκους του εγκεφάλου, οι επιστήμονες πρέπει να ψάξουν αλλού.
Γιατί τα δάκρυα;
Τα δάκρυα δεν εκφράζουν μόνο συναισθήματα. Παρέχουν οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στα μάτια μας, απομακρύνουν τα απόβλητα και προστατεύουν από τις λοιμώξεις. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό, περιέχουν επίσης μια πληθώρα βιολογικών πληροφοριών.
Η ομάδα της καθηγήτριας Hamerlik στράφηκε στο δακρυϊκό υγρό λόγω της στενής σύνδεσης ματιών και εγκεφάλου. Το οπτικό νεύρο συνδέεται απευθείας με τον εγκέφαλο και τα δάκρυα παράγονται από το πλάσμα του αίματος που φιλτράρεται μέσω αδένων που ελέγχονται από το εγκεφαλικό στέλεχος.
Αυτοί οι αδένες παράγουν επίσης ανοσολογικά μόρια ζωτικής σημασίας για την υγεία των ματιών. Αυτό έκανε τους επιστήμονες να αναρωτηθούν αν το δακρυϊκό υγρό θα μπορούσε να επηρεαστεί από ανοσολογικές αλλαγές στον εγκέφαλο.
«Υποθέσαμε ότι όταν αναπτύσσεται ένας όγκος, αναδιαμορφώνει το ανοσοποιητικό σύστημα στον εγκέφαλο και ότι αυτό θα μπορούσε να αντικατοπτρίζεται στο υγρό των δακρύων», λέει η Hamerlik. Έτσι, η ίδια και η ομάδα της ξεκίνησαν να αναπτύσσουν ένα τεστ που θα μπορούσε να μετρήσει αυτές τις ανοσολογικές αλλαγές.
Από πιλοτική μελέτη, πιθανό εργαλείο για τους γενικούς ιατρούς
Χρειάζεται πολύς χρόνος για να μετατραπεί μια καινοτόμος ιδέα σε κάτι που θα μπορούσε πραγματικά να ωφελήσει τους ασθενείς. Στην πραγματικότητα, η Hamerlik εργάζεται σε αυτό το έργο για πάνω από 10 χρόνια.
Ξεκίνησε το 2012. Τρία χρόνια αργότερα, όταν η ομάδα είχε βελτιστοποιήσει τις αναλυτικές τεχνικές, ξεκίνησε την πρώτη κλινική μελέτη – μια δανέζικη μελέτη απόδειξης της ιδέας με τη συμμετοχή 164 ατόμων, μεταξύ των οποίων υγιείς εθελοντές και άτομα με όγκους στον εγκέφαλο.
Τα αποτελέσματα ήταν πολλά υποσχόμενα.
«Συλλέγοντας δάκρυα με τη χρήση ενός τυπικού τεστ Schirmer strip που χρησιμοποιείται ήδη για την ξηροφθαλμία, διαπιστώσαμε ότι μπορούμε να ανιχνεύσουμε όγκους στον εγκέφαλο με μεγάλη ακρίβεια», λέει η Hamerlik.
Μια δεκαετία μετά, με περισσότερες βιολογικές γνώσεις και χρηματοδότηση από το ίδρυμα Stand Up To Cancer, η ομάδα διεξάγει μια μεγάλη μελέτη επικύρωσης εγκεκριμένη από το NHS, με την ονομασία INFORM. Προσλαμβάνει ασθενείς από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σουηδία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, τη Σλοβακία και την Τσεχία, για να διαπιστώσει εάν η εξέταση δακρύων μπορεί να ανιχνεύσει αξιόπιστα όγκους στον εγκέφαλο σε μια μεγαλύτερη ομάδα.
Τα επόμενα βήματα
Απώτερος στόχος της Hamerlik είναι να δημιουργήσει ένα γρήγορο τεστ που θα μπορούν να χρησιμοποιούν οι γενικοί γιατροί για να αποφασίσουν αν ένας ασθενής χρειάζεται επείγουσα μαγνητική τομογραφία. Θα μπορούσε επίσης να συμπληρώσει τη μαγνητική τομογραφία σε περιπτώσεις όπου οι τομογραφίες δεν είναι καταληκτικές.
«Η ελπίδα είναι να δοθεί στους κλινικούς γιατρούς ένα γρήγορο, αξιόπιστο εργαλείο για την ταξινόμηση των ασθενών», λέει η Hamerlik. «Δεν πρόκειται για υποκατάσταση της μαγνητικής τομογραφίας, αλλά για την επιτάχυνση της διαδρομής προς τη διάγνωση και την ταχύτερη παροχή απαντήσεων στους ασθενείς».
Εάν είναι επιτυχής, αυτή η εξέταση θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα, μετατρέποντας μερικές σταγόνες δακρύων σε ένα ζωτικό εργαλείο για την έγκαιρη ανίχνευση όγκων στον εγκέφαλο.
Πηγη: https://eportal.gr/