Ως μία ευρωπαϊκή αναγνώριση προς το πρόσωπό της, όσον αφορά την συμβολή της στη θεραπευτική αντιμετώπιση των χρηστών ναρκωτικών, χαρακτηρίζει την Κυριακή 5 Μαϊου, σε συνέντευξή της στο healthview.gr, η πρώην πρόεδρος του Οργανισμού Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) και υποψήφια ευρωβουλευτής του Κινήματος Αλλαγής Μένη Μαλλιώρη, καθηγήτρια Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, την με ευρεία πλειοψηφία εκλογή της στο νέο Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία (ΕΚΠΝΤ), ως εκπρόσωπος του ευρωκοινοβουλίου.
Η Μένη Μαλλιώρη περιγράφει με μελανά χρώματα την οφθαλμοφανή οπισθοχώρηση, η οποία σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια στην πολιτική για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των χρηστών ναρκωτικών στη χώρα μας.
Συνέντευξη στον ΒΑΣΙΛΗ ΒΕΝΙΖΕΛΟ
- Κυρία Μαλλιώρη, είναι η πρώτη φορά, κατά την οποία η χώρα μας εκπροσωπείται στο Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία;
Η χώρα μας εκπροσωπείται στο Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία από την ίδρυσή του το 1993, όπως άλλωστε εκπροσωπούνται και όλες οι άλλες χώρες που είναι κράτη μέλη. Η δική μου εκπροσώπηση αφορά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δεδομένου ότι ο ιδρυτικός Κανονισμός του Κέντρου προβλέπει τη συμμετοχή 2 εκπροσώπων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και 2 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Διοικητικό του Συμβούλιο. Είναι ιδιαίτερη τιμή για εμένα ότι ψηφίσθηκα από όλα τα κράτη μέλη και όλες τις πολιτικές ομάδες του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου για την εκπροσώπηση αυτή λαμβάνοντας τις περισσότερους ψήφους. Είναι μια ευρωπαϊκή αναγνώριση για τη συμβολή μου στην πολιτική αντιμετώπισης των Ναρκωτικών.
- Ποια είναι η διεθνής εικόνα της Ελλάδας σχετικά με την πολιτική, την οποία εφαρμόζει για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των χρηστών ναρκωτικών;
Η εικόνα της Ελλάδας αλλάζει με τα χρόνια. Το 2010, για παράδειγμα, σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες η Ελλάδα είχε από τους χειρότερους δείκτες θεραπευτικής κάλυψης των προβληματικών χρηστών, ενώ ταυτόχρονα απείχε από τολμηρές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της μείωσης της βλάβης, παρά τη μακρά λίστα πολυετούς αναμονής στα προγράμματα υποκατάστασης. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2011 ενέσκηψε η επιδημία μετάδοσης του ιού HIV μεταξύ των χρηστών ναρκωτικών στην Αθήνα. Ευτυχώς, είχαμε τα αντανακλαστικά και την πολιτική βούληση να επιχειρήσουμε ως χώρα τομές στην μέχρι τότε εφαρμοζόμενη πολιτική μας για να αντιμετωπίσουμε την επιδημία, κι έτσι μέχρι το 2013-14 είχαμε καταφέρει να είμαστε η 2η χώρα στην Ευρώπη σε κάλυψη των προβληματικών χρηστών με θεραπεία υποκατάστασης (μετά το Λουξεμβούργο), είχαμε αυξήσει κατά 500% τον αριθμό συρίγγων που διανέμονταν σε ενεργούς χρήστες, είχαμε δημιουργήσει δύο προγράμματα υποκατάστασης στις φυλακές, είχαμε δημιουργήσει τον πρώτο Χώρο Εποπτευόμενης Χρήσης και είχαμε νομοθετήσει το θεσμό του Εθνικού Συντονιστή για την εκπόνηση και παρακολούθηση Εθνικών Σχεδίων Δράσης. Και όλα αυτά έχοντας υποστεί, λόγω εθνικής οικονομικής κρίσης, τη μεγαλύτερη μείωση των δαπανών για την υγεία (γύρω στο 40% σε σχέση με τα προηγούμενα έτη) από τις 28 χώρες της Ε.Ε.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου το 2018, πέσαμε στην 6η θέση στην κάλυψη των προβληματικών χρηστών με θεραπεία υποκατάστασης, κλείσαμε τον Χώρο Εποπτευόμενης Χρήσης, έχουμε τη μικρότερη διαθεσιμότητα προγραμμάτων διανομής συρίγγων παρά το ότι βρισκόμαστε στη δεύτερη ψηλότερη θέση νεοδιαγνωσθέντων κρουσμάτων HIV στην κλίμακα των ευρωπαϊκών χωρών, δεν διαθέτουμε ακόμη ναλοξόνη σε χρήστες, δεν διαθέτουμε εξειδικευμένα προγράμματα θεραπείας για άλλες ουσίες πλην των οπιοειδών και δεν διαθέτουμε στοιχεία για τους θανάτους από ναρκωτικά ούτε για τις δημόσιες δαπάνες που σχετίζονται με τις πολιτικές αντιμετώπισης του προβλήματος. Τέλος, παρά το ότι από το 2013 ορίστηκε η Εθνική Συντονίστρια και η Εθνική Επιτροπή Σχεδιασμού και Παρακολούθησης για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, μέχρι σήμερα δεν έχει εκπονηθεί εθνικό σχέδιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
- Είστε, μαζί με τον Δήμαρχο Αθηναίων και συνυποψήφιό σας με το ευρωψηφοδέλτιο του Κινήματος Αλλαγής Γιώργο Καμίνη, η πρώτη η οποία κάνατε λόγο και πιέσατε αναλόγως για την λειτουργία, τη νομοθέτηση και τη θέση σε λειτουργία των κλειστών χώρων για ιατρικώς ελεγχόμενη χρήση ναρκωτικών. Φτάσαμε στο τέλος του αγώνα, κατά τη γνώμη σας, ή οι αρχές και η κυβέρνηση θα παίζουν τώρα… καθυστερήσεις;
Όπως σας ανέφερα και προηγουμένως, το 2013 μέσω προγράμματος ΕΣΠΑ κατά τη διάρκεια της προεδρίας μου στον ΟΚΑΝΑ είχαμε ξεκινήσει την πιλοτική λειτουργία του πρώτου ΧΕΧ, του «ΟΔΥΣΣΕΑ», ο οποίος έκλεισε με την επίσημη αιτιολογία ότι δεν υπήρχε νομοθετικό πλαίσιο. Εκτιμώ ότι όλες οι καινοτομίες, ειδικά όταν έχουν να κάνουν με ανθρώπινες ζωές που μπορούν να σωθούν, είναι πρωτίστως θέμα πολιτικής βούλησης και δευτερευόντως θέμα νομοθετικού πλαισίου. Κάτι που δεν υπάρχει μέχρι κάποια στιγμή, πρώτα το δοκιμάζεις ακολουθώντας τις καλές πρακτικές χωρών που προηγήθηκαν της Ελλάδας και μετά, εάν τα αποτελέσματα είναι τα προσδοκώμενα, το νομοθετείς. Να σας θυμίσω ότι όλες οι παρεμβάσεις θεραπευτικής αντιμετώπισης ήταν εκτός νόμου μέχρι να νομοθετηθούν, τόσο οι θεραπευτικές κοινότητες όσο και το πρόγραμμα υποκατάστασης. Ακόμα και οι δράσεις μείωσης της βλάβης για πολλά χρόνια υλοποιούνταν σε ένα νομοθετικό κενό.
Μετά λοιπόν από 5 χρόνια, που ανεστάλη η λειτουργία του πρώτου ΧΕΧ ελλείψει νομοθετικού πλαισίου, καταρτίστηκε το 2019 νομοθετικό πλαίσιο. Αφενός μεν η μεσολάβηση των 5 ετών μου φαίνεται πολύς χρόνος για να συμπεράνω ότι υπάρχει έντονο πολιτικό ενδιαφέρον για κάτι τέτοιο, αφετέρου η σχετική νομοθετική ρύθμιση στο Ν. 4600/2019 προβλέπει μία πρώτη αναμονή για την Απόφαση του Υπουργού που θα καθορίζει το πλαίσιο της λειτουργίας των ΧΕΧ, και στη συνέχεια και δεύτερη αναμονή για την άδεια που θα πρέπει να χορηγήσει ο Υπουργός για καθέναν από τους ΧΕΧ, παρά το ότι αυτοί προβλέπεται να δημιουργούνται αποκλειστικά από τους εξειδικευμένους για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων φορείς. Έχει ήδη χαθεί πολύτιμος χρόνος -δεν μπορώ να κάνω εκτίμηση του πόσες ανθρώπινες ζωές αντιστοιχούν στα 5 χρόνια που χάθηκαν- για να έχουμε την πολυτέλεια να χαθεί κι άλλος χρόνος.
- Κυρία Μαλλιώρη, ακούμε εδώ και πολλά χρόνια για… την έναρξη του προγράμματος συνταγογράφησης των υποκαταστάστων! Ακούμε εδώ και πολλά χρόνια για τη… χορήγηση ειδικών αδειών σε πιστοποιημένα ιδιωτικά φαρμακεία της χώρας μας, προκειμένου αυτά να εκτελούν τέτοιες συνταγές για υποκατάστατα! Μόνο ακούμε… Δεν βλέπουμε να γίνεται τίποτε σχετικό… Είναι τόσο δύσκολη η συνταγογράφηση των υποκαταστάτων και η χορήγησή τους από ιδιωτικά φαρμακεία;
Εδώ, έτσι όπως διατυπώνετε την ερώτησή σας, τίθεται ίσως και το θέμα της ιδιωτικοποίησης ή μη της θεραπείας για την εξάρτηση. Είμαι ξεκάθαρα υπέρ τη δημόσιας θεραπείας και της δημόσιας συνταγογράφησης. Οτιδήποτε ιδιωτικό στην ιατρική και την ψυχοκοινωνική θεραπεία των εξαρτήσεων δεν θα πρέπει να δελεάζει κανέναν, δεδομένου ότι πρόκειται για ασθενείς, που στην Ελλάδα αποτελούν ευάλωτες και οικονομικά ασθενείς κοινωνικές ομάδες. Η χορήγηση των υποκαταστάτων πρέπει να είναι ελεγχόμενη από δημόσιο φορέα, για να οριοθετείται ταυτόχρονα και η γραμμή ανάμεσα στην επιβεβλημένη ιατρικά χρήση και την απερίσκεπτη ιατρικά χρήση. Συνταγογράφηση στο χώρο μας εννοούμε το να μην καταλαμβάνει ένας ασθενής μια θέση θεραπείας στο πρόγραμμα υποκατάστασης όταν είναι σε φάση που μπορεί μόνο να του συνταγογραφείται η ουσία χωρίς να χρειάζεται τις άλλες υπηρεσίες του προγράμματος. Ήδη ο ΟΚΑΝΑ έχει δημιουργήσει την πρώτη Μονάδα Συνταγογράφησης που απευθύνεται στα μέλη του προγράμματος, τα οποία είναι σταθεροποιημένα. Μια γενικευμένη δυνατότητα δημόσιας συνταγογράφησης από την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας απαιτεί μια ηλεκτρονική βάση μητρώου ασθενών online, ώστε να καταγράφεται η χορήγηση και οι ποσότητες των φαρμάκων. Δεδομένου ότι μιλάμε για 17.000 περίπου προβληματικούς χρήστες στην Ελλάδα, δεν ξέρω εάν αυτός ο αριθμός επιτρέπει τη χρήση ενός τόσο μεγάλου μητρώου ασθενών από διασκορπισμένες δημόσιες πρωτοβάθμιες δομές, που θα δύνανται να έχουν πρόσβαση σε αυτό, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η διασφάλιση του απορρήτου των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων. Εκτιμώ ότι έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μέχρι να επιχειρήσουμε κάτι τέτοιο με επιτυχία και ασφάλεια.
- Οι πληροφορίες του healthview.gr λένε ότι δεν υπάρχει ακόμη ούτε ένας ασθενής στη χώρα μας, ο οποίος να έχει λάβει δια της νομίμου οδού φαρμακευτική κάνναβη… Τελικά, όλα αυτά που είδαμε για την ιατρική χρήση της κάνναβης στη χώρα μας ήταν για το θεαθήναι;
Μάλλον σωστές είναι οι πληροφορίες σας, γιατί ακόμα δεν έχει δοθεί άδεια από τον ΕΟΦ για κάποιο σκεύασμα φαρμακευτικής κάνναβης, ώστε να συμπεριληφθεί στο εθνικό συνταγολόγιο, να συνταγογραφείται και να μπορούμε να παρακολουθούμε την κίνησή του. Ωστόσο, έχουν εγκριθεί οι δύο πρώτες άδειες εγκατάστασης Μονάδων Καλλιέργειας και Επεξεργασίας Τελικών Προϊόντων Φαρμακευτικής Κάνναβης με σχετική ΚΥΑ, στην Κόρινθο και τη Λάρισα, κάτι που ανακοινώθηκε και από τον Υπουργό Υγείας τον περασμένο Νοέμβριο, οπότε εκτιμώ ότι η κυκλοφορία εγκεκριμένου σκευάσματος είναι ζήτημα χρόνου.
- Τέλος, κυρία Μαλλιώρη, πιστεύετε ότι η Ελλάδα είναι ακόμη πολύ – πολύ μακριά από την ζώσα εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίες έχουν προχωρήσει ήδη στην πάντα ελεγχόμενη χορήγηση ηρωίνης σε πολύ βαριά εξαρτημένους χρήστες ναρκωτικών;
Στην τελευταία Έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου (2018), φαίνεται ότι η υποβοηθούμενη με ηρωίνη θεραπεία έχει αντικατασταθεί σταδιακά από την μορφίνη βραδείας αποδέσμευσης, και πάλι όμως αφορά το 2% των χρηστών σε θεραπεία στην Ευρώπη. Μια τέτοια προσέγγιση ενδείκνυται για περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία με υποκατάστατα και που έχουν εξαιρετικά επιβαρυμένη υγεία, τόσο ώστε να είναι ιατρικά προτιμότερο να τους χορηγείται ηρωίνη ελεγμένη, αντί να χρησιμοποιούν ηρωίνη αγνώστου προέλευσης και σύνθεσης. Είναι μάλλον ενδεικτικό το ότι διεθνώς έχει ατονήσει το ερευνητικό ενδιαφέρον για τη βοηθητική χορήγηση ηρωίνης στη θεραπεία της εξάρτησης. Στα καθ΄ ημάς, εάν κρίνω από την ερευνητική δραστηριότητα και το επιστημονικό ενδιαφέρον στη χώρα μας για το συγκεκριμένο θέμα, νομίζω ότι είμαστε ακόμη αρκετά μακριά από το να μπει αυτό το θέμα στη δημόσια ατζέντα.
Πηγη:https://www.healthview.gr